RokLaureat2010 Liu Xiaobo , chiński dysydent2009 Barack Obama , prezydent Stanów Zjednoczonych 2008 Martti Ahtisaari , były prezydent Finlandii , negocjator konfliktów międzynarodowych2007 Al Gore i Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu , były wiceprezydent Stanów Zjednoczonych i działacz na rzecz ochrony środowiska2006 Grameen Bank i jego założyciel Muhammad Yunus ( Bangladesz )2005 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej i kierujący nią Mohamed ElBaradei ( Egipt )2004 Wangari Maathai ( Kenia ), działaczka ekologiczna2003 Szirin Ebadi ( Iran ), działaczka na rzecz demokracji i przestrzegania praw człowieka2002 Jimmy Carter , były prezydent Stanów Zjednoczonych i działacz na rzecz pokoju2001 Organizacja Narodów Zjednoczonych i sekretarz generalny ONZ Kofi Annan ( Ghana ) za pracę na rzecz lepiej zorganizowanego i bardziej pokojowego świata2000 Kim De Dzung ( Korea Południowa ) za jego działania na rzecz demokracji i praw człowieka, a szczególnie pokoju i pojednania z Koreą Północną 1999 Lekarze bez Granic , Bruksela1998 John Hume ( Wielka Brytania ) i David Trimble (Wielka Brytania) za wysiłki znalezienia pokojowego rozwiązania konfliktu w Irlandii Północnej1997 ICBL (Międzynarodowa Kampania na Rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych) i Jody Williams (USA) za wysiłki na rzecz zakazu stosowania i wyeliminowania min przeciwpiechotnych1996 Carlos Felipe Ximenes Belo ( Timor Wschodni ) i José Ramos-Horta (Timor Wschodni) za prace na rzecz sprawiedliwego i pokojowego rozstrzygnięcia konfliktu w Timorze Wschodnim1995 Józef Rotblat (Polska/Wielka Brytania) i Pugwash Conferences on Science i World Affairs, za wysiłki w walce ze zbrojeniami jądrowymi1994 Jaser Arafat ( Palestyna ), Shimon Peres ( Izrael ) i Icchak Rabin (Izrael) za negocjacje prowadzące do porozumień z Oslo1993 Nelson Mandela ( Republika Południowej Afryki ) i Frederik Willem De Klerk (Republika Południowej Afryki), za działania na rzecz zakończenia apartheidu i stworzenia demokracji w Republice Południowej Afryki1992 Rigoberta Menchú Tum ( Gwatemala ), za działania na rzecz praw człowieka, szczególnie wśród tubylców1991 Aung San Suu Kyi ( Birma ), przywódczyni opozycji i orędowniczka praw człowieka1990 Michaił Gorbaczow ( ZSRR ) za działania na rzecz zakończenia zimnej wojny 1989 Dalajlama XIV (Tenzin Gjaco – XIV Dalajlama) ( Tybet )1988 Misje pokojowe ONZ 1987 Oscar Arias Sanchez ( Kostaryka ) za zapoczątkowanie negocjacji pokojowych w Ameryce Środkowej 1986 Elie Wiesel (USA)1985 Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej 1984 Desmond Mpilo Tutu , biskup, ( Republika Południowej Afryki ) za walkę z apartheidem 1983 Lech Wałęsa ( Polska ), przywódca Solidarności i aktywista praw człowieka1982 Alva Myrdal ( Szwecja ) i Alfonso García Robles ( Meksyk ), delegaci do Rozbrojeniowego Zgromadzenia Ogólnego ONZ 1981Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), ONZ 1980 Adolfo Pérez Esquivel ( Argentyna ), działacz na rzecz praw człowieka1979 Matka Teresa ( Indie )1978 Mohamed Anwar Al-Sadat ( Egipt ) i Menachem Begin (Izrael) za negocjacje pokojowe między Egiptem i Izraelem 1977 Amnesty International , Londyn, za kampanię przeciw stosowaniu tortur1976 Betty Williams i Mairead Corrigan , założycielki Północnoirlandzkiego Ruchu Pokoju (później przemianowanego na Wspólnotę Ludzi Pokoju)1975 Andriej Sacharow ( ZSRR ), pisarz i działacz społeczny, za kampanię na rzecz praw człowieka1974 Seán MacBride ( Irlandia ), przewodniczący Międzynarodowego Biura Pokoju i Komisji ds. Namibii ONZ ; Eisaku Satō ( Japonia ), premier1973 Henry A. Kissinger (USA) i Lê Đức Thọ (Wietnam, nie przyjął), politycy, za porozumienie pokojowe z Wietnamem 1972nie przyznano1971 Willy Brandt ( Niemcy Zachodnie ), kanclerz Niemieckiej Republiki Federalnej, za Ostpolitik (politykę wschodnią) Niemieckiej Republiki Federalnej , odnoszącą się do nowej postawy wobec krajów Europy Wschodniej i Niemieckiej Republiki Demokratycznej 1970 Norman Borlaug (USA), za pracę naukową w Międzynarodowym Ośrodku Uszlachetniania Kukurydzy i Pszenicy w Meksyku1969 Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP = ang. ILO), Genewa1968 René Cassin ( Francja ), przewodniczący Europejskiego Trybunału Praw Człowieka1966-1967nie przyznano1965 UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom)1964 Martin Luther King, Jr. ( Stany Zjednoczone ), pastor i działacz na rzecz praw obywatelskich i równouprawnienia bez względu na kolor skóry1963 Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc , Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża , Genewa1962 Linus Carl Pauling (USA) za kampanię przeciw próbom z bronią jądrową1961 Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld ( Szwecja ), sekretarz generalny ONZ (przyznano pośmiertnie)1960 Albert John Luthuli ( Republika Południowej Afryki ), przewodniczący Afrykańskiego Kongresu Narodowego 1959 Philip Noel-Baker (Wielka Brytania), za wytężoną pracę przez całe życie dla międzynarodowego pokoju i współpracy1958 Dominique Pire OP ( Belgia ), przewodniczący l'Europe du Coeur au Service du Monde, organizacji pomocy dla uchodźców1957 Lester Bowles Pearson ( Kanada ), przewodniczący 7. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ , za wprowadzenie sił pokojowych w czasie konfliktu o Kanał Sueski 1955-1956nie przyznano1954Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), ONZ 1953 George Catlett Marshall (USA) za Plan Marshalla 1952 Albert Schweitzer ( Niemcy ) za założenie Lambarene Hospital w Gabonie 1951 Léon Jouhaux ( Francja ), działacz związkowy, sekretarz generalny Powszechnej Konfederacji Pracy, delegat w ONZ1950 Ralph Bunche za mediację w Palestynie (1948)1949 Lord John Boyd Orr of Brechin (Wielka Brytania), dyrektor generalny FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa)1948nie przyznano1947 Kwakrzy , oficjanie: The Friends Service Council (Wielka Brytania) i The American Friends Service Committee (USA), w imieniu Stowarzyszenia Przyjaciół (Society of Friends)1946 Emily Greene Balch (USA), honorowa przewodnicząca Międzynarodowej Ligi Kobiet na Rzecz Pokoju i Wolności; John Mott (USA), przewodniczący Międzynarodowej Rady Misyjnej oraz sekretarz generalny Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej1945 Cordell Hull (USA) dla współzałożyciela ONZ 1944 Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc (przyznano wstecznie w 1945)1939-1943nie przyznano1938 Międzynarodowe Nansenowskie Biuro do Spraw Uchodźców , Genewa1937 Robert Cecil, 1. wicehrabia Cecil of Chelwood , działacz pacyfistyczny1936 Carlos Saavedra Lamas ( Argentyna ), przewodniczący Ligi Narodów i mediator w konflikcie między Paragwajem i Boliwią 1935 Carl von Ossietzky ( Niemcy ), dziennikarz pacyfistyczny, przywódca niemieckiego ruchu na rzecz pokoju, był więziony w nazistowskim obozie koncentracyjnym1934 Arthur Henderson (Wielka Brytania), przewodniczący Konferencji Rozbrojeniowej Ligi Narodów 1933 Norman Angell (właściwie Ralph Norman Angell Lane) (Wielka Brytania), pisarz, członek Komitetu Wykonawczego Ligi Narodów 1932nie przyznano1931 Jane Addams (USA), międzynarodowa przewodnicząca Międzynarodowej Ligi Kobiet na Rzecz Pokoju i Wolności; Nicholas Murray Butler (USA) za propagowanie Paktu Brianda-Kellogga (Paktu paryskiego)1930 Nathan Söderblom ( Szwecja ), arcybiskup, przywódca ruchu ekumenicznego1929 Frank Billings Kellogg (USA) za Pakt Brianda-Kellogga (Pakt paryski)1928nie przyznano1927 Ferdinand Buisson ( Francja ), założyciel i przewodniczący Ligi Praw Człowieka; Ludwig Quidde ( Dania ), delegat na wiele konferencji pokojowych; aresztowany za sprzeciw wobec ponownych zbrojeń Niemiec1926 Aristide Briand ( Francja ) za Traktat z Locarno i Plan Dawesa ; Gustav Stresemann ( Niemcy ) za Traktat z Locarno1925 Austen Chamberlain (Wielka Brytania) za Traktat z Locarno ; Charles Gates Dawes (USA), przewodniczący Alianckiej Komisji Reparacyjnej i twórca Planu Dawesa1923-1924nie przyznano1922 Fridtjof Nansen ( Norwegia ), norweski delegat w Lidze Narodów , twórca paszportu nansenowskiego dla uchodźców1921 Hjalmar Branting (Szwecja), premier, szwedzki delegat w Radzie Ligi Narodów ; Christian Lous Lange (Norwegia), sekretarz generalny Unii Międzyparlamentarnej 1920 Léon Bourgeois , przewodniczący Rady Ligi Narodów 1919 Thomas Woodrow Wilson (USA) za założenie Ligi Narodów 1918nie przyznano1917 Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc , Genewa1914-1916nie przyznano1913 Henri La Fontaine (Belgia), przewodniczący Międzynarodowego Stałego Biura Pokoju 1912 Elihu Root (USA), za inicjatywy w różnych porozumieniach arbitrażowych1911 Tobias Michael Carel Asser ( Holandia ), twórca International Conferences of Private Law w Hadze; Alfred Hermann Fried ( Austria ), założyciel czasopisma "Die Waffen Nieder"1910 Międzynarodowe Stałe Biuro Pokoju w Bernie1909 Auguste Marie Francois Beernaert ( Belgia ), członek Stałego Trybunału Arbitrażowego; Paul Henri Benjamin Balluet, baron de constant de Rebecque D'Estournelles ( Francja ), założyciel i przewodniczący francuskiej grupy parlamentarnej arbitrażu międzynarodowego1908 Klas Pontus Arnoldson (Szwecja), założyciel Szwedzkiej Ligi Pokojowej i Arbitrażowej; Fredrik Bajer ( Dania ), honorowy przewodniczący Międzynarodowego Stałego Biura Pokoju 1907 Ernesto Teodoro Moneta ( Włochy ), przewodniczący Lombardzkiej Ligi Pokoju; Louis Renault (Francja), profesor prawa międzynarodowego1906 Theodore Roosevelt , prezydent USA, za przygotowanie traktatu pokojowego w wojnie rosyjsko-japońskiej 1905 Bertha Sophie Felicita von Suttner née Countess Kinsky von Chinic und Tettau (Austria), baronesa, pisarka, honorowa przewodnicząca Międzynarodowego Stałego Biuro Pokoju 1904 Instytut Prawa Międzynarodowego w Gandawie, w Belgii1903 William Randal Cremer (Wielka Brytania), sekretarz International Arbitration League1902 Elie Ducommun ( Szwajcaria ) i Charles-Albert Gobat (Szwajcaria), honorowi sekretarze Międzynarodowego Stałego Biura Pokoju w Bernie1901 Jean Henri Dunant (Szwajcaria), założyciel Czerwonego Krzyża i inicjator Konwencji Genewskiej ; Frédéric Passy (Francja), założyciel i przewodniczący Societe Francaise pour l'arbitrage entre nations
Nagroda Nobla dla Miłosza interpretowana była jako wyraz poparcia dla politycznych przemian zachodzących we wschodnim bloku, tak jak późniejsza Pokojowa Nagroda Nobla przyznana Lechowi Nagroda Nobla jest wyróżnieniem przyznawanym za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie czy zasługi dla społeczeństw i ludzkości. Została ustanowiona jako ostatnia wola fundatora, szwedzkiego przemysłowca, który wynalazł dynamit, czyli Alfreda Nobla. Nagrody Nobla przyznawane są co roku w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny, literatury. Przyznawana jest także Pokojowa Nagroda Nobla, a także Nagroda w dziedzinie ekonomii. Pierwsza uroczystość wręczenia Nagród Nobla odbyła się w 1901 roku. Tylko Nagrodę Nobla z Ekonomii zaczęto przyznawać później. Nominacje oraz wyłonienie laureatów to długotrwały proces. Nagrody przyznawane są najwybitniejszym naukowcom z sukcesami mającymi znaczenie dla całego świata. Oto krótka historia nagrody Nobla z ekonomii oraz tegoroczni Nobla z Ekonomii przyznawana jest od 1968 roku. Jest to jedyna nagroda, która nie została przewidziana w testamencie Alfreda Nobla (nie wymienił on w nim tej dziedziny). Jest to Nagroda Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych, stworzona dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla. Centralny Bank Szwecji ufundował tę nagrodę w 1968 roku z okazji 300-lecia swojego istnienia. Komitet Noblowski wyraził zaś zgodę na tę inicjatywę i od roku 1969 systematycznie takie wyróżnienie jest przyznawane. Jest to najbardziej prestiżowa nagroda, jaką może otrzymać Nagrody Nobla z ekonomii otrzymują tak samo, jak laureaci nagrody w innych dziedzinach nagrodę z rąk króla Szwecji na wspólnej uroczystości, która odbywa się zawsze 10 grudnia, a więc w rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Najwięcej laureatów nagrody Nobla z ekonomii, to obywatele Stanów Zjednoczonych i nie inaczej jest w tym roku. Wśród laureatów znaleźli się także Brytyjczycy, Francuzi, Szwedzi oraz osoby z kilku innych europejskich krajów, takich jak Norwegia, Finlandia, Kanada, Indie, Izrael, Niemcy, czy Holandia. W 1975 roku laureatem tej nagrody został obywatel Związku Radzieckiego. Nigdy nagrody Nobla z ekonomii nie otrzymał Polak. Polacy otrzymywali nagrody Nobla głównie w dziedzinie literatury (Henryk Sienkiewicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska czy w zeszłym roku Olga Tokarczuk) oraz chemii (Maria Curie Skłodowska).Nagroda Nobla z ekonomii 2020W 2020 roku nagrodę Nobla z Ekonomii otrzymali również Amerykanie. Nagrodą musieli podzielić się Paul Milgrom oraz Robert Wilson. Otrzymali oni nagrodę za badania nad znaną w mikroekonomii teorią aukcji. Dokładnie nagroda została przyznana za „ulepszenia teorii aukcji i wynalezienie nowych formatów aukcji”, które przyczyniły się do korzyści dla sprzedawców, kupców oraz podatników na całym świecie. Obaj ekonomiści są profesorami na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii. Przyczynili się oni także do rozwoju teorii aukcji. Wilson sformułował teorię aukcji dotyczącą przedmiotów mających wspólną wartość, czyli wartości, która jest niepewna na początku, ale później jest taka sama dla wszystkich. Chodzi tu między innymi o przyszłą wartość koncesji na daną częstotliwość radiową czy ilość złóż mineralnych w konkretnym miejscu. Wilson pokazał, z jakiego powodu racjonalni uczestnicy aukcji składają oferty niższe niż własne szacunki wspólnej wartości. Obawiają się po prostu klątwy zwycięzcy, a więc z kolei jest twórcą bardziej ogólnej teorii aukcji, w której uwzględnione są nie tylko wspólne wartości przedmiotów, ale również osobiste wartości, które różnią się w zależności od oferenta. Obaj laureaci opracowali także nowe rodzaje aukcji, które odpowiadają na potrzebę uwzględnienia wielu powiązanych ze sobą przedmiotów jednocześnie, przez sprzedawcę, którego motywacją jest szeroko rozumiane dobro społeczne, a nie maksymalny przychód. W 1994 roku amerykańskie władze wykorzystały jeden ze stworzonych przez tych dwóch ekonomistów formatów aukcji do przeprowadzenia przetargu na koncesje na częstotliwości dla operatorów komórkowych. Od tego czasu z aukcji zaprojektowanych przez Milgroma i Wilsona skorzystało wiele krajów na świecie. Laureaci nagrody Nobla z ekonomii otrzymają 10 milionów koron szwedzkich, czyli 950 tysięcy euro. Nagrodą oprócz pieniędzy jest także złoty medal z wizerunkiem Alfreda Nobla oraz kaligrafowany w dystrybuowanych przez serwis raportach, poglądy, oceny i wnioski są wyrazem osobistych poglądów autorów i nie mają charakteru rekomendacji autora lub serwisu do nabycia lub zbycia albo powstrzymania się od dokonania transakcji w odniesieniu do jakichkolwiek walut lub papierów wartościowych. Poglądy te jak i inne treści raportów nie stanowią „rekomendacji” lub „doradztwa” w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 o obrocie instrumentami finansowymi. Wyłączną odpowiedzialność za decyzje inwestycyjne, podjęte lub zaniechane na podstawie komentarza, raportu lub z wykorzystaniem wniosków w nim zawartych, ponosi serwisu są również właścicielem majątkowych praw autorskich do treści. Zabronione jest kopiowanie, przedrukowywanie, udostępnianie osobom trzecim i rozpowszechnianie treści w całości lub we fragmentach bez zgody autorów serwisu. Zgodę taką można uzyskać pisząc na adres kontakt@ Pokojowa Nagroda Nobla zmieniła oblicze, odkąd w testamencie z 1895 r. Alfred Nobel w ramach pokuty za wynalezienie śmiercionośnego dynamitu nakazał swoimi pieniędzmi honorować „osobę Tegorocznym laureatem Pokojowej Nagrody Nobla został Martti Ahtisaari, były prezydent Finlandii. Za najważniejsze osiągnięcie mediacyjne fińskiego dyplomaty uważa się zakończenie wojny domowej w indonezyjskiej prowincji Aceh w 2005 roku. Werdykt jest zaskakujący - ocenia w rozmowie z Wirtualną Polską prezydent Lech Wałęsa, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 1983 roku. 71-letni dyplomata Martti Ahtisaari, został nagrodzony za wysiłki mediacyjne w konfliktach od Timoru Wschodniego po uzasadnieniu Komitet Noblowski w Oslo podał, że wyróżnienie przyznano za liczne działania dyplomaty na rzecz rozwiązywania międzynarodowych konfliktów "na kilku kontynentach i na przestrzeni ponad trzech dekad". "Te wysiłki przyczyniły się do budowy bardziej pokojowego świata i braterstwa między narodami zgodnie z duchem Alfreda Nobla" - Noblowski przywołał konflikty w Namibii, indonezyjskiej prowincji Aceh, Kosowie czy Iraku. "Znacząco przyczynił się także do rozwiązania konfliktów w Irlandii Północnej, Azji Środkowej i w Rogu Afryki" - przypomniał Komitet."Oczywiście jestem bardzo zadowolony i wdzięczny z powodu tej decyzji" - powiedział Ahtisaari w publicznym radiu norweskim NRK."Najważniejsza była Namibia"Zapytany o swe największe osiągnięcie, opowiedział: "Oczywiście najważniejsza była Namibia, gdyż tak dużo czasu zabrało" doprowadzenie do niepodległości tego afrykańskiego kraju. Wymienił także prowincję Aceh i o znaczeniu nagrody pieniężnej dla jego dalszej pracy Fin wyraził nadzieję, że "ułatwi mu ona finansowanie jego instytutu". Chodzi o prestiżową Inicjatywę ds. Zarządzania Kryzysowego (Crisis Management Initiative), której jest Wałęsa komentuje __dla WPZnam tego pana i wiem, że to rzeczywiście świetny negocjator. Prowadził długie i skuteczne negocjacje polityczne w sprawie Kosowa, a więc Komitet postawił na to, by w świecie szukać pokojowych rozwiązań. Jest to sygnał dla świata – negocjujcie, nie zrażajcie się - powiedział Wirtualnej Polsce prezydent Lech Wałęsa, laureat Pokojowej Nagrody Nobla z 1983 roku. Jestem jednak zaskoczony tym werdyktem, choć wiem, że nie powinno się go podważać - pytany o to, komu przyznałby taką nagrodę, odpowiada: Wolałbym dać ją prof. Stanisławowi Szuszkiewiczowi, byłemu przewodniczącemu Rady Najwyższej Białorusi, lub chińskim dysydentom, bo oni mają osiągnięcia i są w potrzebie. Zdaniem Lecha Wałęsy przyznanie chińskim opozycjonistom tej prestiżowej nagrody to kwestia czasu. Wcześniej, czy później dostaną pokojowego Nobla, bo świat musi im pomóc, a niewątpliwie takie odznaczenie będzie dla nich ogromnym wparciem. Chinom potrzeba jeszcze roku, dwóch lat, aby przyzwyczaiły się do myśli, że muszą się zmieniać. Problem polega na tym, że na razie nie pasują do globalizacji, mają inne miary wolności, praw człowieka, a to całemu światu komplikuje warunki współpracy – podkreślił prezydent."To historyczny dzień dla Finlandii"Prezydent Finlandii Tarja Halonen oświadczyła, że "Finowie mogą być dumni, że wkład ich kraju w budowę światowego pokoju został uhonorowany w ten najbardziej cenny ze wszystkich możliwych minister spraw zagranicznych Alexander Stubb w swoich gratulacjach dla laureata napisał: "To historyczny dzień dla Finlandii. Jest pewne, że wszyscy czujący się Finami są dzisiaj szczęśliwi i dumni dzięki prezydentowi Ahtisaariemu".Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso pogratulował Ahtisaariemu, nazywając go bardzo zaangażowanym Europejczykiem o długiej i pełnej sukcesów karierze w służbie międzynarodowej społeczności. Barroso podkreślił osiągnięcia Ahtisaariego w negocjacjach w celu zakończenia walk w Kosowie w 1999 zadowoleniem i uznaniem na wyróżnienie zareagował niemiecki rząd, przypominając szczególnie jego zasługi w rozwiązaniu problemu kosowskiego. To zasłużony Europejczyk - podkreślił rzecznik rządu Thomas NATO James Appathurai zapewnił, że Sojusz z "wielkim szacunkiem odnosi się do tego, czego Martti Ahtisaari dokonał na przestrzeni swojej kariery nie tylko w Europie, ale i na całym świecie"._ Na przestrzeni wielu dziesięcioleci (Ahtisaari) był jednym z liderów aktywnych działań na rzecz pokoju na świecie_ - oświadczył gratulacje minister spraw zagranicznych Francji Bernard Kouchner podkreślił "odważne i zdecydowane działania" dyplomaty "w Namibii, Kosowie, prowincji Aceh i innych miejscach świata". Podczas każdej swojej misji Martti Ahtisaari dowodził zdolności do trudnej pracy dla zapewnienia przestrzegania praw każdej społeczności, na rzecz tworzenia podstaw dla współistnienia i pojednania - oświadczył brat dawnego prezydenta Serbii Slobodana Miloszevicia, Borislav - dawny ambasador Jugosławii w Rosji - krytycznie wypowiedział się o decyzji Komitetu Noblowskiego. Rzadko się zdarza, by Nagroda Nobla była wykorzystywana dla celów politycznych - skomentował Borislav Miloszević radiu Echo o wyróżnieniu Ahtisaariego została przyjęta w Oslo raczej wstrzemięźliwie - pisze dpa. Szef Komitetu Noblowskiego Ole Danbolt Mjoes odrzucił na konferencji prasowej spekulacje, iż komitet pod naciskiem Chin, jak również norweskich władz, w ostatniej chwili zrezygnował z uhonorowania chińskich dysydentów i wyróżnił mniej kontrowersyjnego dzień przed ogłoszeniem laureata Chiny wyraziły nadzieję, że Nobel trafi do "odpowiedniej osoby". Rzecznik chińskiego MSZ zaznaczył, że w przeszłości tę prestiżową nagrodę przyznawano "niezgodnie z jej duchem: ideą promowania pokoju i postępu".Media, brytyjska BBC, odnotowały chińską ocenę jako wyraźne ostrzeżenie przed uhonorowaniem noblowską nagrodą chińskiego Ahtisaari rozpoczął społeczną działalność w 1960 r., wyjeżdżając do Pakistanu, gdzie w Karaczi szkolił pakistańskich nauczycieli. W 1972 r. wstąpił do Fińskiej Partii 1965 roku rozpoczął karierę w dyplomacji, w latach 70. został ambasadorem Finlandii w Tanzanii, Zambii, Somalii i Mozambiku. Następnie zaangażował się w pracę dla Organizacji Narodów latach 1973-1981 był komisarzem ONZ ds. Namibii, a do 1986 r. - specjalnym wysłannikiem Sekretarza Generalnego ONZ w Namibii, gdzie odpowiadał za przygotowanie pierwszych wolnych wyborów. Otrzymał honorowe obywatelstwo za zasługi dla tego kraju, a jedna ze szkół w Windhuku nosi jego imię. Nadal niezwykle popularne jest w Namibii imię "Martti".Ahtisaari pełnił także - w latach 1987-1991 - funkcję zastępcy sekretarza generalnego ONZ, u boku Javiera Pereza de Cuellara; powszechnie mówiono, iż jest faworytem na stanowisko kolejnego szefa ONZ, jednakże jego kandydatury w 1991 r. nie zaaprobowały Stany latach 1994-2000 sprawował urząd prezydenta z ramienia Unii Europejskiej w 1999 r. podjął się misji mediacyjnej w sprawie Kosowa. Misja Ahtisaariego, wspólnie z rosyjskim wysłannikiem Wiktorem Czernomyrdinem doprowadziła do zaakceptowania przez Belgrad pokojowego planu, kończącego konflikt w tej prowincji prowadził też negocjacje rozbrojeniowe z IRA w Irlandii Północnej i w sprawie porozumienia, które zakończyło trwającą ponad 30 lat wojnę domową w prowincji Aceh na indonezyjskiej listopadzie 2005 został mianowany specjalnym wysłannikiem Sekretarza Generalnego ONZ ds. Kosowa, w lutym 2007 roku przedstawił plan na temat przyszłego statusu wielu odznaczeń, jakie otrzymał jest też polski Order Orła Białego, którym został uhonorowany w 1997 ma na świecie od lat opinię dyplomaty, który jest w stanie rozwiązać najbardziej skomplikowane problemy i łagodzić tym roku laureata wyłoniono spośród 197 kandydatów; tylko w 2005 roku było więcej kandydatów, bo 199. Nagroda wysokości ok. miliona euro zostanie wręczona 10 grudnia w Oslo, w rocznicę śmierci Alfreda pokojowego Nobla przyznają Norwegowie?Fundatorem nagrody jest zmarły w 1896 roku wynalazca dynamitu - Szwed Alfred Nobel. W swoim testamencie powierzył norweskiemu parlamentowi coroczny wybór maksymalnie trzech osób lub organizacji za ich zasługi dla ludzkości. Zwycięzca lub zwycięzcy powinni uczynić "największe wysiłki na rzecz braterstwa między państwami, likwidacji lub rozbrojenia armii, a także organizowania lub prowadzenia konferencji pokojowych".Powoływany przez norweski Storting (parlament) pięcioosobowy Komitet Noblowski spośród zgłoszonych kandydatów wybiera którą jest medal, dyplom i czek na 10 milionów koron szwedzkich (równowartość ok. 1,1 mln euro), jest wręczana 10 grudnia w testamencie z 1895 roku Alfred Nobel zaznaczył, że za przyznanie nagrody w dziedzinie fizyki i chemii ma odpowiadać Królewska Szwedzka Akademia Nauk, za wyróżnienie z fizjologii i medycyny - szwedzki Królewski Karoliński Instytut Medyczno-Chirurgiczny, z literatury - Akademia Szwedzka. Od 1969 roku przyznawana jest też nagroda im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii, ufundowana przez Szwedzki Bank nagrody nigdy nie wytłumaczył, dlaczego o wyborze "bohaterów pokoju" miał decydować norweski generalny Fundacji Nobla Michael Sohlman za najbardziej prawdopodobną hipotezę uważa tę, według której dla Alfreda Nobla norweski Storting bardziej od szwedzkich instytucji nadawał się do podjęcia decyzji w sprawie nagrody podejmował się dużej liczby projektów (pokojowych), zajmował bardzo wyróżniające się miejsce wśród ruchów pacyfistycznych - mówił Sohlman. Możliwe też jest, że po prostu Nobel nie przewidział, iż unia personalna Królestwa Szwecji i Norwegii dobiegnie końca, co nastąpiło w 1905 Nobel, jeden z potomków szwedzkiego przemysłowca mówił, że rządzący wówczas Szwecją i Norwegią król Oskar II czuł się urażony tym, że to właśnie Norwegowie będą decydować o przyznaniu tej najbardziej prestiżowej nagrody. Lista laureatów w ostatnich latach:2007 - Były wiceprezydent USA Al Gore i Międzyrządowy Panel do spraw Zmian Klimatu. Wyróżnienie przyznano za upowszechnianie wiedzy na temat zmian klimatycznych i stworzenie podstaw do walki z - Mohammad Junus, twórca systemu mikrokredytów z Bangladeszu i jego organizacja pomocy finansowej dla najbiedniejszych Grameen Bank2005 - Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) i jej szef Mohamed - Wangari Maathai, kenijska działaczka ekologiczna2003 - Szirin Ebadi, irańska prawniczka i obrończyni praw człowieka2002 - Jimmy Carter, były prezydent USA, mediator w konfliktach2001 - ONZ i jej sekretarz generalny Kofi Annan2000 - Kim De Dzung, prezydent Korei Południowej1999 - Międzynarodowa organizacja humanitarna Lekarze bez Granic1998 - John Hume, przywódca Socjaldemokratycznej Partii Pracy, głównego ugrupowania północnoirlandzkich katolików, i David Trimble, szef Partii Unionistów Ulsteru (UUP), głównego tamtejszego ugrupowania protestanckiego1997 - Kampania na rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych i jej koordynatorka Jody Williams z USA1996 - Katolicki biskup Carlos Filipe Ximenes Belo i Jose Ramos Horta, liderzy pokojowej walki o samostanowienie Timoru Wschodniego1995 - Organizacja Pugwash, działająca na rzecz rozbrojenia nuklearnego, oraz jej twórca, brytyjski fizyk polskiego pochodzenia Joseph Rotblat1994 - Jaser Arafat, przywódca Organizacji Wyzwolenia Palestyny, oraz izraelscy premierzy Szimon Peres i Icchak Rabin1993 - Nelson Mandela, przywódca Afrykańskiego Kongresu Narodowego, i prezydent RPA Frederik Willem de Klerk1992 - Działaczka indiańska Rigoberta Menchu z Gwatemali1991 - Aung San Suu Kyi, przywódczyni opozycji birmańskiej1990 - Michaił Gorbaczow, prezydent ZSRR1989 - Dalajlama XIV (Tenzin Gyatso), religijny przywódca Tybetańczyków1987 - Oscar Arias Sanchez, prezydent Kostaryki, autor planu ustanowienia pokoju w Ameryce Środkowej1986 - Elie Wiesel (USA) żydowski pisarz, więzień Auschwitz, promotor historycznej pamięci o holokauście1985 - Międzynarodowy ruch Lekarze Świata Przeciwko Wojnie Jądrowej, założony w 1980 r., pod współprzewodnictwem Jewgienija Czazowa (ZSRR) i Bernarda Lowna (USA)1984 - Desmond Mpilo Tutu, anglikański biskup z RPA, obrońca praw tamtejszej czarnej ludności1983 - Lech Wałęsa, przewodniczący NSZZ "Solidarność".Nagrodę Nobla 2022 w dziedzinie fizyki otrzymali Alain Aspect, John F. Clauser i Anton Zeilinger za eksperymenty ze splątanymi fotonami, pokazanie złamania nierówności Bella i pionierskie badania nad informacją kwantową. Tych trzech fizyków zaprojektowało i przeprowadziło testy, które wstrząsnęły podstawami mechaniki kwantowej, wywróciły powszechne wyobrażenie o naturze
Polska żyje obecnie nagrodą Nobla, która została przyzna Oldze Tokarczuk. Szerzej pisaliśmy o tym w tym miejscu. Postanowiliśmy jednak też przybliżyć wam historię przyznawania tego typu nagród i stojącą za nimi treści1 Nagroda Nobla – historia2 Nagrody Nobla, czyli właściwie co?3 Za co można otrzymać Nagrodę Nobla?4 Procedura przyznawania Nobla5 Laureaci Nagrody Olga Tokarczuk6 Nagroda NoblaGeneza nagrody Nobla jest dość smutna. Jej pomysłodawcą był bowiem Alfred Nobel, którego świat zapamiętał też jako wynalazce dynamitu. Choć za życia zarobił majątek, był też dość samotnym człowiekiem. Ostatecznie w 1896 r. zmarł na atak serca w swoim domu w San Remo we Włoszech. W swoim testamencie poprosił, by jego fortuna została spożytkowana na nagrody w dziedzinie fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury i pokoju. W dokumencie znalazł się dokładnie taki oto zapis:„Ja niżej podpisany, Alfred Nobel, oświadczam niniejszym, po długiej rozwadze, iż moja ostatnia wola odnośnie majątku, jest następująca. Wszystkie pozostałe po mnie, możliwe do zrealizowania aktywa, mają być rozdysponowane w sposób następujący: kapitał zostanie przez egzekutorów ulokowany bezpiecznie w papierach, tworzących fundusz, którego procenty każdego roku mają być rozdzielone w formie nagród tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzkości największe korzyści. […]”Spadkobiercą i dysponentem majątku Nobla miała być Szwedzka Akademia Nauk. Nietrudno dziwić się jego prawnym spadkobiercom, że rozpętali istną prawną batalię o spadek. Treść ostatniej woli Nobla tłumaczyli… demencją przeciwności dokładnie 19 czerwca 1900 zarejestrowano Fundację Nobla. To ona stała się prawnym właścicielem aktywów, które wcześniej posiadał wynalazca dynamitu. Do dziś podmiot ten zarządza jego majątkiem, zaś procenty zarobione dzięki swojej działalności przeznacza właśnie na wspomniane Nobla, czyli właściwie co?Tak jak miało to miejsce w przypadku Olgi Tokarczuk, otrzymanie przez np. literata nagrody Nobla oznacza dla takiego artysty wielkie wpływy ze skoku popytu na jego książki. Nagroda Nobla to jednak nie tylko wzrost popularności, rozpoznawalności i prestiż. To też konkretne z laureatów zawsze otrzymuje złoty medal i dyplom honorowy – to jednak tylko zewnętrze symbole wyróżnienia. Za nimi kryją się wielkie pieniądze, które czynią z danej osoby milionera. O jakich kwotach jednak mówimy? Do 2012 r. było to dziesięć milionów koron szwedzkich, czyli około 4,5 miliona złotych. Od 2012 r. nagrodę trochę zmniejszono, ale nadal mówimy tu o zawrotnych kwotach – ośmiu milionów koron, czyli około 3,5 miliona złotych. Idea jest taka, by dany naukowiec czy literat mógł w pełni poświecić się swojej pracy bez starania się o fundusze na badania czy troszczenia się o prozę co można otrzymać Nagrodę Nobla?Nagrody Nobla są przyznawane co roku i w następujących kategoriach:fizyki za „najważniejsze odkrycie lub wynalazek w dziedzinie fizyki”,chemii za „najważniejsze odkrycie lub postęp w dziedzinie chemii”,fizjologii lub medycyny za „najważniejsze odkrycie w dziedzinie fizjologii lub medycyny”,literatury za „wybitną pracę na rzecz idealistycznych tendencji”do tego dochodzi Pokojowa Nagroda Nobla, którą przyznaje się za „najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji lub redukcji stałych armii oraz za udział i promocję stowarzyszeń pokojowych”.To nie wszystko. W 1968 r. Szwedzki Bank Narodowy postanowił rozpocząć rozdawanie nagród w dziedzinie ekonomii, która także nosi nazwisko Nobla. W tym też czasie zadecydowano, że nie zostaną już wprowadzone inne, nowe kategorie. Jeśli więc marzysz o pójściu śladami np. Olgi Tokarczuk czy Lecha Wałęsy masz dość ograniczone przyznawania NoblaProcedura przyznawana Nagród Nobla jest bardzo długa. Propozycje dotyczące nominacji składa aż 3000 wybranych osobistości. Nominować mogą zaś:członkowie parlamentów i rządów,członkowie sądów międzynarodowych,rektorzy uniwersytetów,profesorowie nauk humanistycznych, historii, filozofii, prawa i teologii,dyrektorzy pokojowych instytutów badawczych oraz zagranicznych instytutów politycznych,laureaci Pokojowej Nagrody Nobla,członkowie zarządu organizacji, które otrzymały Pokojową Nagrodę Nobla,byli i aktualni członkowie Norweskiego Komitetu Noblowskiego,byli doradcy mianowani przez Norweski Instytut roku termin zgłoszeń nominacji upływa 31 stycznia. Dyskwalifikowane są nominacje własnej osoby i osób zmarłych. Same nominacje nie są ujawniane publicznie nawet przez 50 31 stycznia następuje selekcja około 200 kandydatów. Powstała w ten sposób lista jest wysyłana do wybranych ekspertów. Po tym etapie pozostaje już 15 osób. Następnie komitet jurorów przesyła swoje rekomendacje odpowiedniej instytucji, której członkowie głosują nad wyborem Nagrody NoblaChoć Nobel to nie konkurs popularności, najbardziej znaną osobą, która została uhonorowana w ten sposób, do dziś jest Albert – choć może się to wydawać aż dziwne – historia zna przypadki, gdy ktoś nie odebrał Nobla. W 1964 r. literat Jean-Paul Sartre nie przyjąć nagrody, ponieważ… odrzucał wszystkie takie przykład dot. pokojowej nagrody Nobla. W roku 1973 nagrodzono Henry’ego Kissingera i Le Duc Tho. Chodziło o negocjacje pokojowe dot. wojny w Wietnamie. Ten drugi odmówił odebrania wyróżnienia, ponieważ – jak słusznie zauważył – w Wietnamie nadal trwała razy to z kolei władze uniemożliwiły laureatom odebrania Nobla. W czasie rządów nazistów w Niemczech zrobiono tak wobec Richarda Kuhna, Adolfa Butenandta i Gerharda Domagka. W późniejszych latach wszyscy trzej odebrali medale, ale bez pieniędzy. Podobny los spotkał Borysa Pasternaka. Literat ochoczo przyjął nagrodę, ale władze radzieckie nakłoniły go do zmiany kontrowersyjnym przypadkiem był Egas Moniz, który w 1949 r. dostał nagrodę za badania dot. lobotomii. Decyzja spotkała się z protestami, ponieważ ten sposób leczenia osób chorych od początku wzbudzał sprzeczne laureatką była 17-letnia Malala Yousafzai, pakistańska działaczka na rzecz kobiet, która otrzymała w 2014 r. pokojową nagrodę. Najdłużej na Nobla czekał zaś John Bannister Goodenough, fizyk, który został nagrodzony w tym roku w dziedzinie na razie ośmiu Polaków zostało uhonorowanych Noblem. Pierwsza była Maria Skłodowska-Curie, która do tego otrzymała nagrody w 1903 r. (fizyka) i 1911 r. (chemia). Po niej zaszczyt spotkał literatów: Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta i Czesława Miłosza. Następnie pokojową nagrodą uhonorowano Lecha Wałęsę. Literacką nagrodę otrzymała też Wisława znanym polskim noblistą jest jednak Józef Rotblat – polski fizyk żydowskiego pochodzenia, radiobiolog i współtwórca pierwszej bomby atomowej. Świat poznał go jednak jako lidera pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash. Za to właśnie został uhonorowany pokojowym Noblem w 1995 r. Olga TokarczukDecyzję o tym, że to Tokarczuk otrzyma literacką Nagrodę Nobla ogłoszono r. Werdykt wcale nie wydawał się jednak taki pewny i oczywisty. Portal Lithub opublikował niedawno (przed werdyktem) listę typowań bukmacherów:Anne Carson – 4/1Maryse Condé – 5/1Can Xue – 8/1Haruki Murakami – 8/1Ludmiła Ulicka – 8/1Ngugi Wa Thiong’o – 8/1Margaret Atwood – 10/1Marilynne Robinson – 10/1Olga Tokarczuk – 10/1Péter Nádas – 10/1Adonis – 14/1Gerald Murnane – 14/1Mircea Cartarescu – 14/1Ya Hua – 14/1Ismail Kadaré – 17/1Javier Marías – 20/1Jon Fosse – 20/1László Krasznahorkai – 20/1Milan Kundera – 20/1Peter Handke – 20/1Yoko Tawada – 20/1César Aira – 25/1Yang Lian – 25/1Ko Un – 33/1Ernesto Cardenal – 50/1George Martin – 250/1Z kolei członek komitetu noblowskiego Andreas Olsson zauważył w rozmowie z dziennikarzem „Guardiana”, że w przeszłości literacka nagroda była zbyt europocentryczna. Dodał, że najczęściej nagradzano też białych mężczyzn (i faktycznie: otrzymało ją tylko 14 kobiet na 114 laureatów). Idąc tą logiką zwiększało to szansę Tokarczuk, choć nie umniejsza to jej literatka otrzyma teraz równowartość ok 3,5 mln zł. Ponadto sprzedaż jej książek znacznie podskoczyła i to aż o 6 000 razy.– Już ubiegłoroczny Booker spowodował ogromne zainteresowanie twórczością Olgi Tokarczuk i jej książka „Bieguni” była jedną z najchętniej wybieranych w Empiku w 2018 roku – tłumaczył mediom Michał Tomaniak, Dyrektor Działu Książki w Empiku. – Literacki Nobel zadziałał jednak z wielokrotnie większą siłą – spodziewać się, że obecny sukces Tokarczuk otworzy jej wiele nowych drzwi, a może spowoduje, że stanie się ona jeszcze bardziej znana i rozpoznawalna poza granicami naszego NoblaJak więc widać Nobel to nie tylko prestiż, ale też nagroda finansowa. Historia samej idei jest – jak staraliśmy się wam pokazać w tym tekście – niezwykle bogata i ciekawa. Cieszymy się razem z naszą laureatką, ale też czekamy na kolejne wyróżnienia naszych rodaków. Obyśmy nie musieli czekać na to tak długo…Ow3w9O. 274 464 179 395 283 310 489 161 271